Cytat jest przywołaniem wypowiedzi z innego tekstu - innego lub tego samego autora (autocytat). Zawsze musi być on zaznaczony znakiem graficznym typu cudzysłów oraz obowiązkowe jest nadanie mu przypisu, który odsyła odbiorcę do źródła, z jakiego pochodzi dany cytat oraz informacji na temat jego autora i znaczenia, jakie ów wypowiedź niesie ze sobą.
Zastosowanie cytatów w pracach pisemnych jest jednym z ważniejszych elementów, często wpływa na merytoryczną wartość pracy, a także zwiększa siłę argumentacji i nie należy bać się ich stosowania.
Jak cytować?
Ważne jest, by cytat integrował się z całą treścią, nie może być jedynie wyrwanym z kontekstu zdaniem, trudnym do zrozumienia dla innych, przede wszystkim powinien być dodatkiem do tekstu, a nie odwrotnie. Nie chodzi też o to, by przepisywać całe strony, które nic nie wniosą do naszej pracy pisemnej, często wystarczy krótki fragment, jeśli jednak już musimy użyć dłuższego wywodu, można skorzystać ze znaku, jakim jest wielokropek w nawiasie "[…]" będący pominięciem fragmentu cytowanej wypowiedzi, z jednoczesnym zachowaniem sensu w obrębie jednego cytatu.
Jednak należy pamiętać i zwrócić uwagę na to, by nie zmienić znaczenia cytatu, gdyż nieumiejętne zastosowanie "skracania" cytatu, może niekiedy diametralnie zmienić sens i znaczenie przywołanego tekstu. Podczas stosowania cudzej wypowiedzi, należy pamiętać by opatrzeć go nie tylko cudzysłowem, o czym było wyżej, ile własnym komentarzem, krótką interpretacją, by nie pozostawiał on żadnych wątpliwości co do jego zastosowania. Nie wolno zmieniać treści cytatu. Może zdarzyć się sytuacja, w której chcemy zastosować wypowiedź, jednak nie jesteśmy pewni co do jej dokładności, ratunkiem może okazać się parafraza, nie używamy przy tym cudzysłowu, ponieważ wypowiedź nie jest oryginalną, a jedynie wypowiedzianą przez nas własnymi słowami.
Rodzaje i sposoby użycia cytatu
Istnieje kilka sposobów użycia cytatu, do najczęściej używanych rodzajów należą;
- Cytat bezpośredni będący oryginalnym i dosłownie przepisanym fragmentem pochodzącym z obcego tekstu.
- Argument, teza, twierdzenie, opinia przepisana z obcego - należącego do innego autora tekstu.
- Cytat graficzny, rysunek, tabela czy inne zestawienia opracowane przez inną osobę, a które są nam potrzebne w naszym tekście. Przed zastosowaniem takiego cytatu graficznego dobrze jest dodać wcześniej krótki komentarz dotyczący autora i źródeł, z jakich pochodzą.
- Materiały umieszczane na stronach internetowych, dane statystyczne, dokumenty, ankiety, które nie są obliczeniami czy badaniami przeprowadzonych przez nas samych, również zaznaczamy w sposób, w którym to odbiorca łatwo dotrze do źródeł, gdzie znajdzie wszystkie dane na temat oryginalnego pochodzenia wykorzystanych przez nas informacji.
Prawo cytatu
Korzystanie z cytatów jest dozwolone tylko wtedy gdy podamy nazwisko twórcy i źródła. Z reguły przywoływanie cytatów nie jest opatrzone żadnymi kosztami, jednak dobrze jest upewnić się, jeśli mamy zamiar wykorzystać większą część tekstu, który chcemy dodatkowo upublicznić, może zdarzyć się, że prawa autorskie są zastrzeżone.
Każde użycie cytatu regulowane jest przez prawo autorskie. Istotne jest, by zastosowany cytat, był częścią nowego i samodzielnego tekstu, tj.; samodzielnego utworu w rozumieniu prawa autorskiego, a przede wszystkim nie może on naruszać dóbr osobistych twórcy. W dzisiejszych czasach, gdzie w internecie jest tyle gotowych tekstów, a większość z nich to niestety plagiat, który bez pamięci jest kopiowany przez kolejnych "autorów" i wstawiany na strony internetowe, łatwo jest przekroczyć granicę prawa do użycia cytatu i naruszyć dobro osobiste prawdziwego autora tekstu. Jeśli nosimy się z zamiarem stworzenia dzieła, które ma na celu wydanie lub upublicznienie utworu, postarajmy się o stosowne przypisy, z których odbiorca jasno odczyta kim był, lub kim jest twórca dzieła, z którego zaczerpnięty jest cytat.
Cytować trzeba umieć, jeśli nie umiemy tego zrobić, to lepiej nie ryzykować, gdyż nieumiejętne zastosowanie cytatu w tekście, może okazać się błędem, który zaważy na poprawności naszej pracy, a w najgorszym przypadku praca zostanie uznana za plagiat, co może grozić sprawą karną.
Sięganie po fragment cudzej twórczości (cytat) jest dowodem przygotowania i umiejętności nie tyle pisarskich, ile czytelniczych, ponieważ każdy cytat jest "częścią jakiejś całości" i ważne jest, by umieć rozsądnie ową część wykorzystać w tekście tworzonym przez nas samych, tak, by stał się on ciekawy, poprawny i nie naruszał niczyich dóbr osobistych i praw autorskich.
Źródła:
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
- Prawo autorskie - Warszawa 2008 J. Barta i R. Markiewicz
- "Zasady posługiwania się cudzymi tekstami" dr D. Korwin-Piotrowska
- Encyklopedia PWN
- http://www.prawoautorskie.gov.pl/
- https://www.babskiswiat.com.pl/cytaty-sentencje-aforyzmy-teksty.html
Komentarze