Kształcenie specjalne dziecka - prawa i obowiązki wynikające z orzeczenia

Uczeń z orzeczeniem do kształcenia specjalnego jest dzieckiem ze stwierdzoną niepełnoprawnością lub określonymi trudnościami: niepełnosprawnością intelektualną, wadą wzroku, słuchu, autyzmem, zaburzeniami ruchowymi ale i emocjonalnymi, skutkującymi zagrożeniem niedostosowaniem społecznym. Bez względu na rodzaj orzeczenia uczeń ma swoje prawa i obowiązki. Warto je poznać oraz zaznajomić się z praktycznymi poradami dla rodziców i nauczycieli uczniów z takim orzeczeniem.

Prawa ucznia z orzeczeniem do kształcenia specjalnego

Kształcenie specjalne to forma nauczania, pozwalające dostosować warunki nauczania do potrzeb i wymagań konkretnego ucznia z niepełnosprawnością. Należy pamiętać o tym, że uczeń z orzeczeniem do kształcenia specjalnego na prawo:

• realizować obowiązek nauki w szkole, którą wybrał on lub rodzice, kształcenie specjalne można realizować w szkole masowej, integracyjnej lub specjalny ośrodku szkolno-wychowawczym;
• uczestniczyć w zajęciach rewalidacyjnych, przyznanych na mocy orzeczenia i pozwalających na pracę nad występującymi trudnościami;
• realizować swoje pasje i rozbudzać zainteresowania, uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych, w życiu klasy i szkoły, w wycieczkach i imprezach szkolnych oczywiście, jeśli pozwala na to jego stan zdrowia;
• korzystać ze sprzętów i akcesoriów, które ułatwiają mu naukę i funkcjonowanie w szkole, zależnie od posiadanej niepełnosprawności, np. książki z większą czcionką, aparat słuchowy, komputer do pisania itp.;
• wyrażania swoich myśli i przekonań w sposób społecznie akceptowany - dotyczy do zwłaszcza uczniów z autyzmem, zespołem Aspergera oraz niedostosowanych społecznie;
• wziąć udział w procesie tworzenia programu nauczania na podstawie przyznanego orzeczenia, ale tylko i wyłącznie wtedy, gdy jest osobą pełnoletnią;
• do posiadania nauczyciela wspomagającego, jeśli posiada orzeczenie z takim wskazaniem.

Obowiązki ucznia z orzeczeniem do kształcenia specjalnego

Pamiętajmy, że orzeczenia do kształcenia specjalnego to nie tylko prawa ale i obowiązki. Uczeń z orzeczeniem do kształcenia specjalnego ma obowiązek:

• realizować obowiązek edukacyjny zgodnie z rozporządzeniami Ministerstwa Edukacji;
• systematycznie i aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych oraz rewalidacyjnych (na miarę swoich możliwości), przyznanych na mocy orzeczenia;
• szanować prawa i obowiązki innych, dbać o przestrzeganie zasad i norm współżycia społecznego;
• zgłaszać wszelkie przejawy nieprawidłowego traktowania w szkole, zarówno przez kolegów i koleżanki, jak i pracowników, mowa tu o wszelkiego typu przejawach mobbingu, agresji itp.;
• troszczyć się o dobre imię szkoły - oczywiście na miarę swoich możliwości.

Poradnik dla rodzica dziecka z orzeczeniem do kształcenia specjalnego

Drogi Rodzicu, jeśli Twoje dziecko ma orzeczenie do kształcenia specjalnego pamiętaj, że Twoja pociecha, poza ograniczeniami, wynikającymi ze stwierdzonej niepełnosprawności, ma wiele zalet, które sprawiają, że jest wyjątkowa. Twoim zadaniem, jako rodzica, jest wspieranie dziecka, bez względu na to, w jakim jest wieku i na jakim etapie edukacji obecnie się znajduje. Poniżej kilka porad specjalnie dla Ciebie.

• Jeśli otrzymasz z poradni psychologiczno-pedagogicznej orzeczenie o kształceniu specjalnym dla Twojego dziecka: przeczytaj je uważnie, zwłaszcza dział z zaleceniami i wskazaniami dla rodziców. Pracownicy poradni starają się formułować diagnozę oraz zalecenia w formie jak najbardziej zrozumiałej również dla osób, które nie posiadają kierunkowego wykształcenia. Jeśli jednak coś w oświadczeniu jest dla Ciebie niejasne, umów się na spotkanie z pracownikiem poradni lub nauczycielem dziecka: poproś o wyjaśnienie, dodatkowe wskazówki, może konkretne przykłady ćwiczeń, które możesz realizować w domu z dzieckiem.
• Zanieś koniecznie orzeczenie do szkoły, poinformuj o fakcie jego posiadania dyrektora, wychowawcę oraz zadbaj, by wiedzieli o nim wszyscy nauczyciele.
• Na bieżąco monitoruj postępy swojego dziecka oraz realizowanie przez szkołę programu nauczania w formie kształcenia specjalnego: interesuj się, co dziecko robi w czasie lekcji, jak wyglądają jego sprawdziany, jak je oceniane.
• Dbaj o to, aby dziecko odrabiało zadania domowe oraz było przygotowane z zadanego materiału do zajęć.
• Dbaj, aby dziecko regularnie uczestniczyło w zajęciach rewalidacyjnych, przyznanych na mocy orzeczenia.
• Regularnie pracuj z dzieckiem w domu zgodnie z zaleceniami, zawartymi w orzeczeniu: pracujcie nad stwierdzonymi deficytami ale pamiętaj o mocnych stronach Twojego dziecka, umożliwiaj mu rozwijanie pasji i talentów.
• Pilnuj terminu ważności orzeczenia, odpowiednio wcześniej zgłoś dziecko do poradni na badania kontrolne, aby na czas wydać orzeczenie na kolejny etap edukacji Twojej pociechy.
• Od dzieci z trudnościami w nauce wymaga się więcej, jako rodzic dbaj jednak o to, by dziecko miało czas na naukę ale i odpoczynek oraz zabawę, w przypadku młodszych pociech.

Wspieraj swoje dziecko, akceptuj je takie, jakie jest i bądź obok: zawsze, gdy będzie Ciebie potrzebowało.

Poradnik dla nauczyciela dziecka z orzeczeniem do kształcenia specjalnego

Drogi Nauczycielu-Wychowawco, jeśli w Twojej klasie jest dziecko z orzeczeniem do kształcenia specjalnego, a masz pewien staż pracy, zapewne nie jest to dla Ciebie nowością. Pamiętaj jednak, że każde orzeczenie jest inne, ponieważ inne jest każde dziecko, nawet jeśli dokument dotyczy tego samego problemu. Jeśli w Twojej klasie jest uczeń, wymagający z jakiś powodów kształcenia specjalnego, należy opracować dla niego IPET, czyli Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny, pozwalający na realizowanie zaleceń, zawartych w orzeczeniu, w tym pracę nad stwierdzonymi deficytami. Pamiętaj, że w procesie tworzenia programu mogą, a nawet powinni brać udział rodzice dziecka (lub sam pełnoletni uczeń). Poniżej kilka praktycznych porad specjalnie dla Ciebie.

• Jeśli rodzic dostarczył Ci orzeczenie do kształcenia specjalnego z poradni psychologiczno-pedagogicznej, dokładnie się z nim zapoznaj. Jeśli coś jest niejasne, skonsultuj się ze specjalistami z poradni.
• Zadbaj o to, aby lepiej poznać dziecko: jego słabe i mocne strony, zainteresowania, pasje, poświęć czas na zapoznanie się z jego sytuacją.
• Zadbaj, by orzeczenie było od razu i na wszystkich przedmiotach wdrożone w życie, zadbaj o zorganizowanie zajęć rewalidacyjnych dla dziecka. Stale monitoruj, jak przebiega proces realizacji IPET-u i zaleceń zawartych w orzeczeniu.
• Dbaj o realizowanie zaleceń, zawartych w orzeczeniu, np. przesadzenie dziecka z wada wzroku do pierwszej ławki, obecność nauczyciela wspomagającego u dziecka z takimi wskazaniami itp.
• Dbaj o prawidłową atmosferę w klasie, organizuj zajęcia z zakresu tolerancji, akceptacji, równości itp.
• Dbaj o stały kontakt z rodzicami dziecka, informuj ich o postępach ale i ewentualnych trudnościach pociechy, analizujcie wszelkie trudności dziecka ale i starajcie się rozwijać jego pasje i zainteresowania.
• Jeśli rodzice wyrażą na to zgodę: skontaktuj się z innymi specjalistami, pracującymi z dzieckiem: psychologiem, logopedą, rehabilitantem w celu ujednolicenia oddziaływań wobec ucznia.
• Dbaj o to, aby uczeń dobrze czuł się w szkole: aby atmosfera w placówce i klasie była przyjazna, aby mógł realizować swoje pasje, np. uczennica niewidoma pięknie gra na pianinie, a uczeń z zespołem Aspergera osiąga sukcesy w matematyce.
• Przypomnij rodzicom, że dobiega końca termin ważności orzeczenia i należy zgłosić dziecko do poradni na badania kontrolne, celem wydania nowego dokumentu.

Pamiętajmy, że uczeń z orzeczeniem do kształcenia specjalnego może być dzieckiem z wieloma trudnościami ale i osobą wyjątkowo zdolną, utalentowaną: mimo swoich deficytów. Należy otoczyć takiego ucznia wsparciem, zadbać o życzliwą atmosferę w szkole i w domu oraz dołożyć wszelkich starań, aby realizowanie zaleceń z orzeczenia pozwoliło na jak najlepsze funkcjonowanie dziecka, niezależnie od rodzaju niepełnosprawności.