Rozpoczęcie obowiązku szkolnego to bardzo ważne wydarzenie w życiu dziecka ale i też jego rodziców. Zwykle klasę I zaczynały dzieci w wieku 7 lat, jednak od pewnego czasu możliwe jest posłanie do szkoły dziecka, które ukończyło 6 lat i odbyło roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne. Rodzic jednak musi najpierw sprawdzić, czy jego maluch jest gotowy na rozpoczęcie nauki. Jak to zrobić i czy sześciolatek naprawdę może już zasiąść w szkolnej ławce?
Sześciolatek - opis dziecka
Dziecko sześcioletnie jest bardzo ruchliwe i żywiołowe. Zarówno w rozwoju fizycznym, jak i psychicznym i emocjonalnym dziecka zachodzą w tym czasie duże zmiany. Rozwój psychofizyczny postępuje dynamicznie. Sześciolatek jest aktywny, głośny, wszędzie go pełno, wszystkim się interesuje. Dziecko jest sprawne psychomotorycznie: jest zwinne, coraz bardziej zręczne, lubi ruch, aktywność fizyczną, jego ruchy stają się bardziej skoordynowane, co przygotowuje do nauki pisania. Dziecko chętnie rysuje, lubi prace manualne, układanie puzzli, jest zainteresowane lepieniem z plasteliny i pracami tego typu. Ponadto, dziecko w wieku 6 lat uczy się jeździć na rowerze, rolkach. Jest samodzielnie: samo się ubiera, umie zapinać guziki i wiązać sznurowadła. Dziecko sześcioletnie jest żądne wrażeń, stale chce próbować czegoś nowego, nie ma dla niego ograniczeń, przez co często nie myśli o niebezpieczeństwie i nie umie przewidzieć negatywnych konsekwencji swoich zabaw.
Obserwujemy także znaczny postęp w rozwoju intelektualnym, poznawczym 6-latka. Dziecko używa około 4 tysięcy słów, buduje zdania proste i złożone, formuje dłuższe wypowiedzi, są one bardziej konkretne. Dziecko w tym wieku umie samo podjąć decyzję oraz uzasadnić ją. Dziecko w tym wieku odróżnia prawą i lewą stronę, orientuje się w schemacie ciała oraz w przestrzeni (rozumie pojęcia: nad, pod, obok, przy, na, itp.). Dziecko 6-letnie zapamiętuje dźwięki z otoczenia, potrafi nauczyć się na pamięć krótkiego wierszyka czy piosenki. Sześciolatek zaczyna interesować się przyrodą oraz życiem społecznym.
Rozwój emocjonalny dziecka w tym wieku jest w fazie kształtowania, dlatego sześcioletnim maluchem targać mogą silne emocje, od radości, wręcz euforii aż po złość czy nawet agresję. Jest tak dlatego, że dziecko w tym wieku dostrzega jeszcze świat w barwach czarno-białych, coś jest albo dobre albo złe, nie ma czegoś pośrodku. Dziecko chętnie bawi się z rówieśnikami ale zwykle wybiera dzieci tej samej płci. Maluchy preferują zabawy tematyczne, w tym zabawy z podziałem na role. Chętnie naśladują bohaterów znanych bajek. W trakcie zabaw widoczny jest jeszcze egocentryzm sześciolatków: dzieci w tym wieku nadal chce być w centrum zainteresowania, zwykle źle znosi krytykę. W tym wieku dziecko potrafi skupić uwagę od 15 do nawet 30 minut.
(UWAGA! Informacje na temat rozwoju dziecka w wieku lat 6 obejmują wymagania wiekowe, czyli to, co powinno w tym wieku dziecko umieć i potrafić. Pewne niedokształcenia w rozwoju nie są oczywiście powodem do niepokoju ale jeśli zauważamy, że nasz maluch nie opanował większości wymienionych umiejętności, warto zasięgnąć porady specjalisty, w tym psychologa, czy nie możemy skorzystać z fachowej pomocy, by stymulować rozwój naszego sześciolatka).
Co zmienia się po ukończeniu 7 roku życia
A czym jest wobec tego magiczna granica 7 lat? Okazuje się, że ten rok jest w życiu dziecka niezwykle istotny. Dziecko siedmioletnie bowiem funkcjonuje już nieco inaczej. Przede wszystkim maluch nadal jest aktywny fizycznie ale wyraźnie wycisza się, nie jest już tak hałaśliwy, potrafi kontrolować swoje emocje i nazywać je. Dziecko w wieku 7 lat przywiązuje się do miejsca i swoich rzeczy, chce mieć coś swojego, jest zainteresowany tym, co nowe, nieznane, w tym nauką w szkole. Zaczyna go interesować pisanie, czytanie, liczenie: to dla niego wiadomości co najmniej fascynujące. Dzieci siedmioletnie bywają znudzone, nieposłuszne, choć zwykle nie obserwuje się już oznak buntu. W rozwoju psychomotorycznym obserwujemy kolejny skok. Dziecko z łatwością przyswaja wiedzę, jego ruchy są bardziej precyzyjne, dziecko posługuje się wieloma przyborami piśmienniczymi, maluje farbami, lubi eksperymentować. Siedmiolatek skupia uwagę około 30-40 minut, czyli mniej więcej tyle, ile trwa lekcja szkolna.
W tym wieku dziecko powinno:
- czytać wyrazy i krótkie zdania;
- składać słowa z głosek i sylab i rozkładać na głoski i sylaby;
- pisać proste słowa i krótkie zdania;
- liczyć do 10 i wykonywać proste operacje matematyczne w tym zakresie;
- rozpoznawać proste figury geometryczne;
- porównywać zbiory ze względu na ilość elementów: mniej, więcej;
- klasyfikować elementy według jakiejś cechy, np. koloru, kształtu.
Są to umiejętności niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w nowej roli, jaką przyszło pełnić dziecku: roli ucznia.
Czym jest dojrzałość szkolna?
Mianem dojrzałości szkolnej określamy taki stan rozwoju dziecka 9zarówno psychofizycznego, jak i emocjonalnego oraz społecznego), który umożliwia podjęcie nauki w szkole podstawowej oraz osiąganie sukcesów edukacyjnych. Krótko mówiąc, dziecko powinno być gotowe zarówno do nauki, jak i współdziałania w grupie. Jak to sprawdzić? Wystarczy zapisać dziecko na badanie dojrzałości szkolnej, które przeprowadzane jest w poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
Badanie dojrzałości szkolnej - jak to wygląda?
Badanie, określające poziom gotowości szkolnej, wykonywane jest przez specjalistów, pracujących w publicznych oraz niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Zazwyczaj badanie wykonuje duet nauczycieli, czyli psycholog i pedagog, czasami również wymagana jest konsultacja logopedyczna. Bywa jednak i tak, że diagnozy dokonuje jeden specjalista. Poznajmy jednak standardową procedurę sprawdzania gotowości szkolnej u sześciolatków. Badanie poprzedza skrupulatnie zebrany wywiad z rodzicem. Specjalista dyskutuje z opiekunem, który przyprowadził dziecko na badanie i pozyskuje istotne z punktu widzenia rozwoju malucha informacje, w tym dane na temat rozwoju fizycznego (w tym przebieg ciąży i porodu oraz aktualny stan zdrowia), emocjonalno-społecznego, intelektualnego, jak również osiągnięć dziecka na obecnym etapie edukacji, tj. w przedszkolu lub klasie "0". Ważne są również informacje na temat zainteresowań i pasji dziecka, które mogą stanowić punkt wyjścia do ukierunkowywania jego rozwoju. Specjaliści zwykle pytają także o strukturę rodziny oraz informacje na temat metod wychowawczych, stosowanych przez rodziców.
Następnie do gabinetu zapraszane jest dziecko. W przypadku trudności adaptacyjnych, tzn. reakcji lękowej na wyjście rodzica, prowadzona jest krótka rozmowa z dzieckiem, ewentualnie rodzic zostaje w gabinecie na początku badania.
Badanie psychologiczne obejmuje diagnozę potencjału poznawczego, czyli innymi słowy, zbadanie poziomu inteligencji. Pełne badanie ilorazu przeprowadzane jest u dzieci, które ukończyły 6 rok życia. Wcześniej psycholog stosować może inne narzędzia, nie dające jednak tak pełnego obrazu możliwości dziecka. Ponadto, stosuje tez narzędzia sprawdzające poziom sprawności grafomotorycznej oraz procesów integracji wzrokowo-ruchowej. Zwykle próba ta polega na odwzorowywaniu prostych kształtów. Psycholog może przeprowadzić także badanie sprawności manualnej oraz lateralizacji, czyli określenia, które oko, ręka i noga są u dziecka dominujące.
Następnie przychodzi czas na badanie pedagogiczne. Pedagog przeprowadza próby czytania i pisania, sprawdza, czy i w jakim stopniu dziecko rozpoznaje litery oraz cyfry i czy potrafi je odwzorować. W tej części ma miejsce badanie orientacji dziecka w schemacie własnego ciała oraz w przestrzeni. Istotnym testem jest sprawdzenie, jak rozwija się słuch fonemowy, czyli zdolność do wysłuchiwania dźwięków, co jest niezmiernie istotne w nauce czytania i pisania. Pedagog ponadto przeprowadza próby analizy i syntezy sylabowej i głoskowej. Dziecko, które ma iść do szkoły powinno potrafi składać słowa z sylab i głosek oraz rozkładać je.
Po badaniu specjaliści konsultują wyniki oraz przedstawiają diagnozę rodzicom czy opiekunom. W wielu przypadkach prosi się także o dostarczenie opinii ze szkoły na temat dziecka. Po badaniach (zwykle w ciągu miesiąca) sporządzana jest opinia w sprawie określenia gotowości szkolnej dziecka. Gdy dziecko jest gotowe na podjęcie obowiązku szkolnego, czyli jego rozwój poznawczym emocjonalny i społeczny pozwala na podjęcie nauki w klasie I, wydawana jest opinia na temat wcześniejszego rozpoczęcia obowiązku szkolnego. Jeśli jednak specjaliści nie stwierdzą, że dziecko jest gotowe do nauki, tworzą stosowną opinię o odroczeniu spełnienia obowiązku szkolnego. Dziecko powtórnie realizuje obowiązek przedszkolny i ma czas na korygowanie występujących deficytów lub po prostu realizuje program powtórnie, gdyż nie jest gotowe na podjęcie się nauki szkolnej.
Istotnym jest fakt, że mimo decyzji poradni, ostateczna decyzja zawsze należy do rodziców. To oni, najlepiej w oparciu o wyniki badań psychologiczno-pedagogicznych podejmują decyzje na temat losów swojego dziecka. Jeśli mamy wątpliwości, możemy zasięgnąć opinii wychowawcy dziecka i z nim się skonsultować. Jak podjąć tą trudną decyzję, skoro mamy tyle wątpliwości? Warto je rozwiać, obalając mity na temat dojrzałości szkolnej i rozpoczynania edukacji przez 6-latki.
Sześciolatek w szkole - fakty i mity
Nauka w I klasie w wieku 6 lat to odbieranie dziecku dzieciństwa - To mit. Dzieci sześcioletnie dynamicznie się rozwijają w każdej sferze: poznawczej, emocjonalnej i społecznej. Są zainteresowane rysowaniem, pracami konstrukcyjnymi, manualnymi, czyli czynnościami, jakie przygotować ich mają do nauki w szkole. Ponadto nauka w klasie I to na początku głównie bazowanie na informacjach z klasy „0”. Poza tym, zwykle 6-latki obserwowane są bacznie przez nauczycieli, a wszelkie trudności zgłaszane nauczycielom.
Najlepiej, by dziecko szło do I klasy z kolegami z zerówki - To po części prawda ale nie do końca. Dziecko lepiej czułoby się w grupie osób znanych, gdyż szokiem jest już samo przejście z zabaw w klasie „0” do szkolnej ławki w klasie I. nie należy jednak sugerować się przede wszytym grupa rówieśniczą, ponieważ dzieci w tym wieku niezwykle szybko nawiązują nowe znajomości.
Brak gotowości szkolnej to powód do niepokoju - Absolutnie nie! To kolejny mit. To po prostu informacja, że dziecko obecnie nie powinno podejmować jeszcze nauki szkolnej ale zapewne za rok będzie zupełnie inaczej. Powodami do pogłębionej diagnostyki są jednak pewne trudności, które skłoniły specjalistów do wydania opinii o odroczeniu spełnienia obowiązku szkolnego, w tym:
- opóźniony (jak na wiek) rozwój motoryczny, manualny;
- problemy ze skoncentrowaniem uwagi;
- problem natury emocjonalnej.
Gdy dziecko jest gotowe do nauki w wieku 6 lat i zostanie w klasie "0" nie będzie się rozwijało - Jest w tym trochę prawdy. Dziecko realizować będzie ten sam program, który - jak wskazały badania - opanowało już w stopniu zadowalającym. W ciągu kolejnego roku może się na zajęciach po prostu… nudzić! A jeśli chodzi o rozwój, to nawet dziecko odroczone można odpowiednio stymulować poprzez dawanie mu dodatkowych zadań, wykraczających ponad poziom klasy "0".
Teraz rozwija się dobrze i pójdzie do szkoły ale później będzie miał problemy w nauce - Owszem, może się tak zdarzyć. Zwykle jednak, kiedy w badaniu dojrzałości szkolnej jej poziom określony jest jako wystarczający, głównie w sferze poznawczej, na późniejszych etapach rzadko kiedy mówimy o poważnych trudnościach szkolnych. Problemy zaś dotyczyć mogą sfery emocjonalnej, zwłaszcza u dzieci urodzonych pod koniec roku kalendarzowego. Różnice widoczne są zwłaszcza na etapie dojrzewania, kiedy nasze dziecko nie przejawia jeszcze zainteresowania tą tematyką, ponieważ… samo dojrzewać będzie (fizycznie i psychicznie) za rok czy dwa.
Sześciolatek w I klasie: tak czy nie?
Jak widać, nie da się jednoznacznie określić, czy rozpoczęcie edukacji szkolnej przez 6-latka jest decyzją słuszną, czy też nie, przedstawić blasków i cieni takiej decyzji. Rodzice borykają się z dylematami ale tak naprawdę wszystko uzależnione jest od dziecka: czy przejawia gotowość do nauki, zainteresowanie nią i czy podoła obowiązkowi szkolnemu, który rozpocznie się u niego nieco wcześniej.
Komentarze