Rodzaje i funkcje szkoleń

Metody szkolenia są działaniami, które mają na celu uzupełnienie przez pracowników wiedzy niezbędnej do prawidłowej realizacji powierzonych im zadań na danym stanowisku pracy, a także tworzenia możliwości dalszego rozwoju wiedzy, umiejętności i kompetencji pod kątem awansu bądź zmiany organizacyjnej.

Funkcje szkoleń

Szkolenia posiadają następujące funkcje:

Adaptacyjna
Dąży do dostosowania wiedzy oraz umiejętności pracownika do wymagań stanowiska pracy. Stosuje się ją zazwyczaj w przypadku nowych pracowników.

Modernizacyjna
Zapewnia odświeżanie wiedzy z danej dziedziny, która mogła okazać się przestarzała w związku z postępem w nauce i technice. Szkolenia w funkcji modernizacyjnej nie prowadzą do awansu, ale raczej do możliwości pracy w danym obszarze.

Innowacyjna
Ma na celu szkolenie pracowników, mogących mieć wpływ na wdrażanie nowych rozwiązań w funkcjonowaniu organizacji a także którzy są odpowiedzialni za podejmowanie decyzji. Celem tej funkcji jest awans.

Społeczna
Zapewnia rozwój umiejętności interpersonalnych, służących integracji pracowników wokół wspólnych celów.

Rodzaje szkoleń

Szkolenia można podzielić na:

• grupowe,
• indywidualne.

Oprócz tego można wśród nich wyodrębnić szkolenia:

• odbywające się na stanowisku pracy
• oraz odbywające się poza stanowiskiem pracy.

Szkolenia na stanowisku pracy

Ma na celu przekazywanie wiedzy, rozwijanie umiejętności, a także kształtowanie zachowań pracowników podczas wykonywania ich zadań na stanowisku pracy, przy współpracy z przełożonymi. Potencjał pracy i jego rozwój wynika tu z praktycznego wykonywania zadań. Unika się w związku z tym etapu transformacji wiedzy teoretycznej w praktyczne działanie, co znacznie wpływa na zmniejszenie kosztów szkolenia. Fundamentalne szkolenia na stanowisku pracy to np. konsultacje pracownika z przełożonym. Można stwierdzić, że są one techniką zawodowego szkolenia w sytuacji gdy realizowane są systematycznie i posiadają określony wcześniej cel. Dochodzi tu do sterowanego przekazywania doświadczenia zawodowego, zaś skuteczność tej techniki zależy od kwalifikacji przełożonego, zarówno w sensie fachowym, jak i pedagogicznym. Zalety takiego szkolenia to bardzo niskie koszty, a także fakt, że w trakcie szkolenia pracownika realizowane są wszelkie obowiązki.

Wśród wariantów szkolenia na stanowisku pracy wymienić można:

Mentoring
Proces sprawowania opieki nad pracownikiem na różnych etapach jego kariery i rozwoju zawodowego w przedsiębiorstwie. To nowoczesna metoda doskonalenia umiejętności menedżerskich, która wykorzystuje doświadczenia pracowników o wyższych kompetencjach oraz pozycji na szczeblach hierarchii organizacyjnej. Celem tego rodzaju szkoleń jest uczynienie jak najszybszym procesu adaptacji oraz rozwoju w organizacji, poprzez udzielenie nowym pracownikom pomocy w poznawaniu kultury danej organizacji, obowiązujących w niej reguł, a także sposobów podejmowania decyzji i standardowych sposobów rozwiązywania problemów. Wszelkie cele osiągane są na skutek indywidualnego treningu, podczas spotkań mentoringowych. Głównym założeniem zaś jest wsparcie podczas rozwiązywania problemów, które powstają na skutek rozwiązywania zadań, wiążących się z obecnie sprawowanymi funkcjami na stanowisku pracy.

Coaching
Polega na udzielaniu pomocy oraz kierowaniu rozwojem umiejętności człowieka prowadzonych indywidualnie przez trenera. Główne zadanie tego procesu to wsparcie osoby objętej coachingiem, w taki sposób by osiągnęła ona zamierzone cele. Coaching realizuje się w trakcie serii spotkań, w których osoba pracuje nad celami oraz konstruktywnymi rozwiązaniami, wiążącymi się z funkcjonowaniem zawodowym, a także osobistym. Trener nie narzuca posiadanej wiedzy, lecz raczej przez rozmowę, właściwe pytania oraz wspólną analizę sytuacji z przeszłości doprowadza do sytuacji, w której pracownik sam dokonuje znalezienia odpowiedzi, co wpływa na przybliżenie się do wyznaczonego celu.

Counselling
Jest specyficznym rodzajem wsparcia psychicznego, pomagającym pracownikowi w przezwyciężeniu problemów natury osobistej. Pozwala również na odkrywanie nowych możliwości, lepsze dopasowanie do kultury oraz klimatu danej organizacji, w rezultacie wpływając na zwiększenie efektywności pracowników.

Instruktaż
Posiada zastosowanie w sytuacji wprowadzania pracownika w wykonywanie jego zadań i obowiązków. Osoba szkoląca to zazwyczaj przełożony szkolonego bądź inny pracownik, czasem zaś po prostu pisemna instrukcja. Odmianą instruktażu jest zaprogramowany instruktaż, w którym szkolenia dokonuje program komputerowy.

Rotacja
Polega na czasowej zmianie zajmowanych stanowisk w zakresie danej grupy pracowniczej. Jej celem jest rozszerzenie kwalifikacji pracownika, a także zwiększenie jego elastyczności. Zaletą takiej metody jest uzyskanie przez pracownika całościowego obrazu firmy oraz poznanie relacji między poszczególnymi osobami w organizacji i procesów, które zachodzą w przedsiębiorstwie. Odmianą rotacji jest zarządzanie przez spacerowanie, dotyczące stanowisk kierowniczych.

Szkolenia poza stanowiskiem pracy

Z kolei techniki szkolenia poza stanowiskiem pracy wykorzystuje się do przekazywania wiedzy teoretycznej i nauczania sprecyzowanych zachowań. Zastosowanie nowych informacji na poziomie praktycznym ma miejsce dopiero po zakończeniu szkolenia. Techniki szkolenia poza stanowiskiem pracy umożliwiają osobom szkolonym na odcięcie się od napięć oraz teraźniejszych spraw, które są związane z miejscem pracy. Ponadto dają możliwość bezpośrednich kontaktów z ludźmi oraz poznanie innych działów lub też po prostu zasad działania innych przedsiębiorstw. Wśród technik szkoleniowych z oderwaniem od miejsca pracy można wyróżnić:

Konferencje
Należą do nich dyskusje przebiegające w małej grupie ludzi na określone tematy. Zazwyczaj prowadzi się je z myślą o menadżerach i grupach specjalistów. Podczas konferencji pracownicy firm dokonują prezentacji referatów związanych ze swoją pracą i pomysłami. Niekiedy na konferencje zapraszane są osoby spoza firmy, a więc wszelkiego rodzaju naukowcy czy doradcy. Oprócz celów merytorycznych konferencje służą integracji uczestników. Daje to możliwość poszerzenia wiedzy nie tylko w jednej dziedzinie, ale również umożliwia pracownikom nawiązanie kontaktu z innymi przedsiębiorstwami.

Wykłady
Polegają na ustnym przekazaniu odpowiednio dobranych informacji, faktów oraz opinii przez wykładowcę, a także ich przyswojeniu przez uczestników szkolenia.

Dyskusje
Są to różne sposoby wymiany poglądów na określony temat, które są poparte odpowiednimi argumentami. Prowadzi się je w gronie dwóch bądź więcej osób. Dyskusje mogą mieć formę plenerową, panelową, oksfordzką bądź wielokrotną.

Studium przypadku (ang. case study)
Jest to analiza rzeczywistych bądź fikcyjnych przypadków. W tej metodzie wykorzystuje się konkretną sytuację z różnych obszarów funkcjonowania organizacji. Formułuje się problemy, podlegające analizie, ewaluacji, zaś następnie na tej podstawie tworzy się alternatywne rozwiązania. Przypadki, które są analizowane często wzoruje się na sytuacji rzeczywistej, mającej miejsce w przeszłości bądź ma miejsce w danej chwili w danej firmie.

Powierzanie zadań zleconych
Polega na tym, że pracownik rozwija swoje kompetencje poprzez wykonywanie zadań nienależących do zakresu jego zwykłych obowiązków. Metoda ta służy do zbadania możliwości rozwojowych pracownika. Zadanie takie to często podejmowanie trudnych decyzji pod presją.

Inscenizacja (gra ról)
Polega na odgrywaniu przez uczestników konkretnych ról organizacyjnych, co pomaga kształtować pożądane zachowania poprzez symulację codziennych, rzeczywistych sytuacji w organizacji. Przy pomocy inscenizacji jest możliwe np. ćwiczenie umiejętność negocjowania. Inscenizacja daje możliwość lepszego poznania granej przez siebie roli społeczno-zawodowej i ról przyjętych przez innych ludzi w organizacji i poza nią.

Metody symulacyjne
To metoda rozwijająca umiejętności praktyczne. Funkcjonuje znacząca ilość rodzajów gier dających możliwość uczestnikom poznanie nowej rzeczywistości. Prawdopodobieństwo rzeczywistego zajścia sytuacji, które są przedstawiane w grach i symulacjach jest bardzo duże. Z tego powodu prowadzący kurs stara się zwrócić uwagę uczestników na prawidłowości, interesy różnych stron oraz wygrywające strategie. Technika ta jest używana wyłącznie w stosunku do menedżerów.

E-learning
Jako jedyna w pełni interaktywna metoda szkoleniowa, oparta na aktywnym uczeniu się. Techniki e-learningowe są możliwe do zastosowania wszędzie tam, gdzie uczestnik szkolenia ma dostęp do komputera i internetu. Świetnie nadaje się zarówno jako sposób kształcenia i samokształcenia oraz metoda aktualizacji nabytej wiedzy.

Trening wrażliwości
Często nazywany także techniką grupy T albo szkoleniem laboratoryjnym - to intensywne ćwiczenia w małej grupie, gdzie poszczególni uczestnicy oceniają się nawzajem i testują nowe zachowania. Ma to na celu sprzyjać budowie zaufania, komunikacji opartej o otwartość i zrozumieniu dynamik grupowych.