Reedukacja - praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Podstawowymi problemami dzieci dyslektycznych jest zapamiętanie, jakie znaki trzeba kreślić, by zapisać odpowiednie dźwięki oraz opanowanie prawidłowego pisania całościowego sylab i wyrazów. Zajęcia wyrównawcze z dziećmi dyslektycznymi są często nazywane reedukacją. Termin ten bywa rozumiany jako ponowne uczenie, ewentualnie przeuczanie.
Sugeruje to, iż zajęcia prowadzimy tylko z dziećmi, które odbyły już cykl nauczania czytania i pisania i wymagają powtórnego uczenia, gdyż wykonują te czynności źle. W sytuacji takiej bardzo często konieczna jest długa, żmudna praca nad zlikwidowaniem utrwalonych niekorzystnych sposobów postępowania, by można było wyuczyć dziecko poprawnego czytania. Dlatego znacznie korzystniejsze jest prowadzenie specjalnej pracy wyrównawczej, zapobiegającej powstawaniu złych nawyków w czytaniu i pisaniu. Prowadzimy więc zajęcia również z dziećmi, które nie mają jeszcze utrwalonych niekorzystnych sposobów czytania i pisania. Prowadzimy je równolegle z nauką w szkole, a nawet rozpoczynamy pracę wyrównawczą jeszcze przed rozpoczęciem nauki.
W trakcie ćwiczeń reedukacyjnych realizujemy trzy kierunki, a zarazem trzy rodzaje działania terapeutycznego:
- Usprawnianie zaburzonych procesów psychomotorycznych odgrywających istotną rolę w opanowywaniu umiejętności czytania i pisania;
- Ćwiczenie sprawności czytania i pisania;
- Oddziaływanie psychoterapeutyczne ogólnie uspokajające, a równocześnie aktywizujące dziecko do nauki.
Większość praktyków uwzględnia w swojej pracy wszystkie trzy kierunki oddziaływania terapeutycznego, korekcyjnego, w tym że szczególny nacisk kładą na jeden z nich.
- Usprawnianie zaburzonych procesów psychomotorycznych. Istnieje konieczność wszechstronnego ćwiczenia zaburzonych funkcji analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego. Od sprawności tych analizatorów zależy spostrzeganie wzrokowe, słuchowe, koordynacja wzrokowo-słuchowa i słuchowo-ruchowa, percepcja i pamięć ruchu, pamięć słuchowa, wzrokowa itd. Wszystkie te procesy odgrywają istotną rolę w opanowywaniu umiejętności czytania i pisania.
- Ćwiczenie sprawności czytania i pisania. Przezwyciężenie trudności w czytaniu i pisaniu jest zasadniczym celem zajęć wyrównawczych. Dzieci dyslektycznie nie mogą opanować umiejętności czytania i pisania w toku normalnej nauki, ponieważ stosowana metoda i tempo pracy w szkole nie są odpowiednie do ich możliwości. Zajęcia wyrównawcze nie mogą więc być jedynie powtórzeniem nauczania szkolnego.
- Działania psychoterapeutyczne. Podstawowym warunkiem realizowania zadań psychoterapeutycznych jest stworzenie atmosfery sprzyjającej samopoczuciu dziecka. Najważniejszym czynnikiem tworzącym tę atmosferę jest życzliwy stosunek do dziecka osoby prowadzącej zajęcia, jej opanowanie, spokojne działanie i jej pogodny nastrój.
Zasady prowadzenia zajęć z dzieckiem dyslektycznym
- Możliwie pełna indywidualizacja pracy z każdym dzieckiem.
- Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnianie warunków do poprawnego wykonywania ćwiczeń.
- Powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostszych do bardziej założonych.
- Zapewnienie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i likwidowania niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu.
- Dostosowywanie czasu trwania poszczególnych ćwiczeń do wydolności dziecka.
- Mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń.
ZAJĘCIA MANUALNE
Zajęcia te przeznaczone są przede wszystkim dla dzieci o słabej sprawności manualnej. Celem ćwiczeń jest takie poprawienie tej sprawności, aby dziecko mogło dostatecznie radzić sobie w czynnościach wymagających wykonywania drobnych, precyzyjnych ruchów ręki. Głównie chodzi o to, by dziecko mogło dostatecznie szybko i czytelnie pisać. Od początku zajęć zwracamy uwagę na to, by dziecko wykonywało ruchy w kierunku zgodnym z kierunkiem pisania.
1. Malowanie. Rozluźnianie napięcia mięśniowego rąk.
- Wypełnianie kolorem całej powierzchni papieru
- Malowanie form kolistych
- Malowanie form falistych
- Malowanie dużych konturowych rysunków
2. Usprawnianie końców palców
- Stukanie czubkami palców
- Malowanie suchym palcem
- Malowanie pęczkiem waty
- Modelowanie w glinie i plastelinie
- Wyrywani i naklejanki
- Nawlekanie koralików
- Haftowanie na tekturkach z dziurkami
3. Ćwiczenia graficzne
- Kreślenie form kolistych
- Malowanie kredkami konturowych rysunków
- Kopiowanie rysunków
- Rysowanie szlaczków i wzorów z elementów liter
Usprawnianie spostrzegania wzrokowego i orientacji przestrzennej
W zestawach ćwiczeń jakie proponujemy dziecku, uwzględniamy wszystkie procesy spostrzegania, które odgrywają istotną rolę w procesie czytania i pisania:
- Dążymy do tego, aby dziecko osiągnęło umiejętność szybkiego rozpoznawania obrazów wzrokowych: wprowadzamy zatem ćwiczenia w których musi ono rozpoznawać obrazki i wzory geometryczne. Dla sprawnego czytania potrzebne jest szybkie rozpoznawanie znaków literowych.
- Wyrabiamy u dziecka umiejętność różnicowania podobnych obrazów wzrokowych, przykładem ćw., są dobieranki, gdzie dziecko wybiera jednakowe obrazki spośród kilku podobnych. Niektóre z liter są do siebie podobne i aby je odczytać trzeba zauważyć drobne różnice
- Doskonalimy umiejętność znajdowania zależności między całością obrazu i jego elementami, np. gdy dziecko układa cały obrazek z mniejszych elementów
- Ćwiczymy orientację w kierunkach, rozróżnianie strony lewej i prawej, np. zadanie gdy dziecko ma ułożyć pojedyncze elementy w rzędy lub szeregi, zróżnicować figury o jednakowych kształtach, ale inaczej ułożone
- Ćwiczymy umiejętność przenoszenia następstwa czasowego na kolejność uszeregowanych elementów w przestrzeni, np. układanie szeregów obrazków wg kolejności w której były pokazywane
- Ćwiczenie pamięci wzrokowej
- Ćwiczenie koordynacji wzrokowo - ruchowej
- Ćwiczenie umiejętności spostrzegania istotnych cech form geometrycznych
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ
- dobieranie par jednakowych obrazków,
- układanie obrazków po lewej i po prawej stronie,
- układanie obrazków w szeregu wg kolejności w jakiej były pokazywane,
- dobieranie części do całego obrazka,
- układanie obrazków z części,
- dobieranie jednakowych form geometrycznych,
- układanie kompozycji z oddzielnych figur geometrycznych
Usprawniane analizy i syntezy słuchowej, koordynacji słuchowo-ruchowej i słuchowo wzrokowej
Odtwarzanie rytmu i wiązanie go z układem przestrzennym
"rytm" - powtarzanie się jednakowych dźwięków, miedzy którymi są bardzo krótkie i dłuższe przerwy, niekoniecznie rozłożone regularnie w czasie. Najlepiej jest wytwarzać jednakowe dźwięki za pomocą stukania niezaostrzonym końcem ołówka w blat stołu, trzymając go prostopadle do powierzchni stołu. Do tworzenia układów przestrzennych najlepiej stosować klocki jednakowej wielkości i kształtu (stożki, ostrosłupy, walce). Liczba klocków w szeregu odpowiada liczbie stuknięć.
ĆWICZENIA
- Odtwarzanie rytmu ilustrowanego układem przestrzennym (dziecko widzi klocki i słyszy rytm)
- Rozpoznawanie układu przestrzennego odpowiadającego wystukanemu rytmowi
- Odtwarzanie w układzie przestrzennym wystukanego rytmu
- Wystukiwanie rytmu według podanego układu przestrzennego
- Rozpoznawanie rytmu zgodnego z układem przestrzennym
- Graficzne odtwarzanie wysłuchanego rytmu
Analiza zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby
- Niektóre dzieci dyslektyczne mają problemy z wydzielaniem wyrazów ze zdania, łączą wyrazy pisząc, nie potrafią wydzielać przyimków i zaimków, pisząc je razem z rzeczownikami.
- Słaba sprawność analizy i syntezy słuchowej + nietrwała pamięć = problemy z formułowaniem zdań poprawnych fleksyjnie.
- Wyodrębnianie sylab jest niezbędne do nauki czytania. Początkowo może być konieczne naśladowanie nauczyciela przez dziecko. Łatwość dzielenia na wyrazy zależy od struktury wyrazu.
ĆWICZENIA
- Układanie zdań i dzielenie ich na wyrazy.
- Rozwijanie zdań i porównywanie liczby wyrazów w zdaniach (klocki)
- Dzielenie wyrazów na sylaby z jednoczesnym stukaniem w rytm wypowiadanych sylab
- Liczenie sylab - Nauczyciel układa kartoniki z liczbami 1, 2, 3, 4. Dziecko otrzymuj kartonik z obrazkiem np. słońca i dzieli wyraz na sylaby dotykając po kolei każdy z kartoników liczbowych. Pomaga to na policzenie sylab gdyż ostatni wskazany kartonik sugeruje ich ilość.
- Porównywanie liczby sylab
- Kończenie i zaczynanie wyrazów 2-sylabowych
- Tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby. Nauczycielka: KO, dziecko dopełnia: ZA, PA, MIN, SA, RA
Rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek z wyrazów
Rozpoznawanie - Czy w wyrazie szkoła słychać głoskę "sz"? Wyodrębnianie - Jaką głoskę słychać na początku wyrazu szkoła?
Zwiększanie trudności: na początku wyrazu, na końcu wyrazu, w środku wyrazu w której sylabie, po której głosce. Rozpoczynamy od wyodrębniania samogłosek, następnie przechodzimy do spółgłosek. Nie wyodrębniamy głosek w wyrazach, w których pisownia nie jest fonetyczna, np. czołg lub zawierają ą i ę, np. pięć, bądź.
ĆWICZENIA
- Wybieranie obrazków, których nazwy rozpoczynają się od danej głoski
- Rozpoznawanie nazwy obrazka na podstawie pierwszej głoski
- Wydzielanie pierwszej głoski z nazwy obrazka
- Dobieranie par obrazków, których nazwy rozpoczynają się taką samą głoską
- Podawanie wyrazu rozpoczynającego się od tej samej głoski
- Wybieranie obrazków, których nazwy kończą się określoną głoską
- Różnicowanie głosek podobnych np. c, cz poprzez wybieranie odpowiednich obrazków np., cytryna, czapka
Komentarze