Praca domowa, zadania domowe - rodzaje, przykłady, funkcje, porady

Praca domowaTerminy praca domowa i zadania domowe nie kojarzą się dobrze żadnemu z uczniów. To dla nich oznacza powrót to tego, co było w szkole, a przecież po lekcjach marzą tylko o tym, aby zapomnieć o materiale i stopniach oraz robić coś przyjemnego, np. posłuchać muzyki lub spotkać się ze znajomymi.

Przez nauczycieli z kolei praca domowa jest postrzegana dość różnie: dla jednych to forma utrwalenia przerabianego materiału czy uzupełnienia wiedzy, dla innych to forma kary, np. dla niezbyt zdyscyplinowanych uczniów. Jakie są funkcje i rodzaje prac domowych? Kiedy spełniają one swoją rolę? I wreszcie: jak sprawić, by uczniowie polubili zadania domowe?

Zadania domowe - rodzaje, przykłady, funkcje

Jakie prace do domu najczęściej zadają swoim uczniom nauczyciele? Zadania domowe są bardzo różnorodne, uzależnione oczywiście od etapu edukacyjnego i przedmiotu.

Rodzaje prac domowych

Nauczyciele najchętniej stawiają na:

Zadania domowe, które pozwalają na przypomnienie materiału
Przypominają to, co było przerobione na lekcji oraz pozwalają na usystematyzowanie tej wiedzy. Zalecane są ćwiczenia, które nawiązują do tematyki lekcji, np. po zajęciach z historii na temat Napoleona, nauczyciel prosi uczniów do krótkie scharakteryzowanie jego dokonań.

Prace domowe jako dokończenie lekcji, utrwalenie materiału
Bardzo częste w przypadku lekcji matematyki. Nauczyciel robi z uczniami kilka przykładów danego zadania na lekcji, a pozostałe - dla utrwalenia - mają wykonać samodzielnie w domu.

Zadania domowe jako formę przygotowania się na kolejne zajęcia
To metoda bardzo często stosowana w starszych klasach, powszechna u młodzieży studiującej - nauczyciel (w formie zadania domowego) prosi  przeczytanie treści, związanej z kolejnymi zajęciami. Dzięki temu uczniowie zostają zaznajomieni z tematyką kolejnej lekcji i są gotowi do wstępnej dyskusji. Przeciwnicy tej metody aktywizacji uważają, że uczniowie nie powinni samodzielnie przerabiać nowego, nieznanego im materiału. W wersji prawidłowo stosowanej metoda ta obejmuje właśnie jedynie zaznajomienie się z materiałem, a nie przerobienie go.

Praca domowa jako zastosowanie w praktyce zdobytej wiedzy
Najbardziej kreatywna, ciekawa i przyjemna grupa prac domowych - niestety wciąż zbyt rzadko wykorzystywana przez nauczycieli. Obejmuje ona praktyczne zastosowanie zdobytej na zajęciach wiedzy, np. poprzez wykonywanie różnego typu doświadczeń, eksperymentów i innych zadań praktycznych.

Przykłady prac domowych

Praca z matematyki
Gdy na lekcji omawiane jest zagadnienie objętości brył, nauczyciele może zadać dzieciom zadanie, aby obliczyły objętości trzech, dowolnie wybranych przez siebie brył, które znajdą we własnym domu. Dziecko może obliczyć w ramach pracy domowej objętość lodówki, szafy czy wanny i zaprezentować to na lekcji.

Praca z języka angielskiego
Wybranie ulubionej piosenki po angielsku i próba przetłumaczenia jej na język polski: wypisanie zwrotów oraz ułożenie zdań z wybranymi z nich.

Domowe doświadczenia z fizyki lub chemii
To zadania o wiele ciekawsze od rozwiązywania kolejnych ćwiczeń w książce poza tym, pokazują również uczniom, jak przydatna jest zdobyta przez nich na lekcji wiedza.

Nie zapominajmy o tym, że praca domowa ma znacznie zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia. Dla obu stron może być źródłem informacji zwrotnej: uczeń może dowiedzieć się, ile materiału przyswoił, a nauczyciel: ile uczeń już umie oraz jak efektywny jest jego proces nauczania. Praca domowa oczywiście może podlegać ocenie ale nie musi. Powinna za to być sprawdzona.

Funkcje prac domowych

Jakie więc funkcje spełniają prace domowe? Podsumujmy przytoczone wcześniej informacje. Zadania domowe mogą pomóc usystematyzować wiedzę, zdobytą w czasie lekcji, uzupełnić informacje i pokazać, jak można wykorzystywać zdobytą wiedzę w praktyce. W młodszych klasach zadawanie prac domowych sprzyja nauce obowiązkowości i systematyczności. U ucznia w każdym wieku praca domowa wspomaga samodzielność i - najlepiej gdyby wspierała - twórcze myślenie i kreatywność. Każda praca domowa jest dla ucznia rodzajem informacji zwrotnej, dotyczącej tego, ile materiału z lekcji już przyswoił. Ponadto, mogą być okazją do zaznajomienia się z tematem kolejnych lekcji.

Specjalne prace domowe: nagroda, kara, motywacja

Nauczyciele wykorzystują również prace domowe do tak zwanych zadań specjalnych. Wielu z nich daje uczniowi zadanie domowe jako karę, np., gdy był on nieposłuszny w czasie lekcji. Czy ta metoda ma rację bytu? Wiele zależy od samego ucznia, ale obecnie obserwuje się odchodzenie od tej metody karania niegrzecznych podopiecznych. Zwolennicy tej techniki sugerują, ze dzieci tak nie lubią prac domowych, że już sama wizja ich wykonania odstrasza i zachęca do posłuszeństwa. Z kolei przeciwnicy biją na alarm: praca domowa nie ma być dla ucznia karą, nie ma mu się źle kojarzyć, ma być jego pracą w domu nad poszerzeniem horyzontów, a nie przykrym obowiązkiem.

Wielu pedagogów traktuje pracę domową jako nagrodę dla ucznia, motywację do dalszej pracy oraz szansę na zdobycie dobrej oceny. Takie praktyki dają doskonałe efekty zarówno w przypadku uczniów z problemami, jak i tych bardzo zdolnych. W przypadku ucznia z problemami edukacyjnymi, każda nagroda i perspektywa otrzymania dobrego stopnia, pozytywnie wpływają na jego pewność siebie. Warto np. zadać dziecku zadanie, polegające na napisaniu wiersza na dodatkową ocenę, wykonanie plakatu lub ciekawego doświadczenia.

Prace domowe - zasady i porady dla nauczyciela, ucznia i rodzica

W każdą pracę domową zaangażowana jest triada: nauczyciel, uczeń i rodzic. Poniżej znajduje się kilka praktycznych porad dla każdego z nich.

Porady dla nauczyciela

"I jeszcze zapiszcie sobie zadanie domowe" - i po tych słowach po klasie przebiega jęk zawodu. Jesteś nauczycielem i masz dość takich reakcji Twojej klasy na kolejną pracę domową? Spraw, by Twoi podopieczni czekali na zadanie domowe i traktowali je jako coś fascynującego, a nie smutną konieczność.

  • Ustal z uczniami, jak często będziesz im zadawać prace domowe: np. że będziesz zadawać im zadanie co drugą lekcję i nie będziesz tego robić na weekend ani przed sprawdzianem i trzymajcie się tych ustaleń. Pamiętaj, aby ustalić z uczniami czy prace domowe podlegają ocenie i jakie konsekwencje są przewidziane w przypadku braku zadania domowego.
  • Stawiaj na różnorodne prace domowe, które nie znużą Twoich uczniów, niech będą to zadania ciekawe, które wzbogacą dodatkowo ich wiedzę. Ogranicz do minimum zadania, które są mechanicznym powtarzaniem tego, co było na lekcji.
  • Unikaj traktowania pracy domowej jako kary, nie zadawaj bardzo trudnych i obszernych zadań, pomyśl o obowiązkowym odpoczynku umysłowym dla uczniów. Jeśli chcesz zadać im prace domową, wymysł coś, co mogą zrealizować np. na świeżym powietrzu: naprawdę da się to zrobić w przypadku każdego przedmiotu!
  • Stawiaj na zadania z grupy prac praktycznych, eksperymentów, doświadczeń: takie zadania są dla dziecka ciekawsze, stymulują kreatywne myślenie i sprzyjają rozwijaniu twórczości. Nie obawiaj się oryginalnych prac domowych, np. zadania uczniom do napisania wiersza, wykonania rzeźby z materiałów do recyklingu, nagranie zwierzęcia w jego naturalnym środowisku itp. Takie zadania są bardzo interesujące, sprawiają, że uczeń doskonali swoją wiedzę oraz umiejętności.

Porady na ucznia

Nie cierpisz prac domowych, nie lubisz wypełniać ćwiczeń i robić tego, co każe Ci nauczyciel. W domu chcesz odpocząć i poświecić czas swoim pasjom. W porządku. Pamiętaj jednak o tym, jakie funkcje pełnią prace domowe. Potraktuj je jako sprawdzian tego, co zapamiętasz z lekcji oraz wyzwanie, któremu na pewno podołasz!

  • Nie siadaj do lekcji, kiedy jesteś zmęczony, zły, głodny. Po szkole odpocznij chwile, zjedz obiad, zrób coś, co sprawia Ci przyjemność. Nie odkładaj jednak robienia lekcji na późny wieczór: wtedy już w ogóle możesz nie mieć na to ani czasu ani ochoty.
  • Zobacz, co masz zadane, pogrupuj prace domowe, zacznij od przyjemnych i prostych, od przedmiotów, które lubisz, wprawisz się w dobry nastrój. Przeplataj przedmioty: zrób kilka zadań z matematyki, przerwij i napisz opis na język polski, dokończ matematykę i zrób zadanie z geografii.
  • Staraj się wykonywać zadania domowe w ciekawy sposób, przedstawiaj je w interesującej formie, jeśli tylko jest to możliwe. Korzystaj z wielu źródeł, potraktuj pracę domową jako okazję do zdobycia nowych umiejętności.
  • Opis nowoczesnej platformy learningowej - Odrabiamy

Porady dla rodzica

Twoje dziecko ma pracę domową do odrobienia, z jednej strony chcesz mu pomóc ale z drugiej nie wyobrażasz sobie, aby wyręczać pociechę?

  • Pod żadnym pozorem nie wyręczaj dziecka w robieniu zadań domowych, to jego praca, a nie Twoja: pomagaj dziecku, wspieraj je, ale nie wykonuj niczego za dziecko. Nawet, jeśli jego praca nie będzie idealna, będzie jego wytworem.
  • Nie zmuszaj dziecka do wykonywania pracy domowej, gdy nie ma na to ochoty, jest zmęczone, głodne: ustalcie, w jakich godzinach powinno zajmować się lekcjami i w tym czasie zapewnij mu spokój i maksymalny komfort, aby mogło skupić się na odrabianiu lekcji.

Praca domowa: rozwój dla ucznia czy przeciążenie nadmiarem zadań?

Praca domowa, choć taka niepozorna, ma zarówno wielu przeciwników, jak i zwolenników. Przeciwnicy alarmują, że nadmiar prac domowych może nadmiernie przeciążyć młode umysły i sprawić, że pogłębi się ich niechęć do szkoły lub przynajmniej konkretnego przedmiotu. Z kolei zwolennicy prac domowych przekonują, że praca w domu jest ważna z punktu widzenia usystematyzowania wiedzy oraz pomaga w utrwaleniu materiału: wielu uczniów bez pracy domowej zapewne w ogóle nie zajrzałoby w domu do podręcznika… Praca domowa może również pomóc w rozwijaniu kreatywności ucznia, dać mu możliwość wykazania się, rozwijania talentów i pasji.

Jakie z tego płyną wnioski? Przede wszystkim to, że praca domowa nie musi być smutną koniecznością, może być ciekawą przygodą oraz sprawić, że każdy uczeń zasiądzie do jej odrabiania z przyjemnością. Wiele zależy od nastawienia ucznia, pomysłowości nauczyciela oraz wsparcia rodziców.

Komentarze