Trudne pytania dzieci

O tym, jak trudne i zaskakujące pytania może zadać dziecko wie chyba każdy rodzic… O ile z nastolatkiem można już wiele rzeczy przedyskutować, o tyle pytania kilkulatka mogą czasami naprawdę zaskoczyć… Jak reagować i przede wszystkim jak odpowiadać na trudne pytania swojemu ciekawskiemu przedszkolakowi? Poniżej zestawienie 10 najczęściej pojawiających się pytań wraz z propozycjami odpowiedzi oraz kilka porad dla rodziców.

1. Skąd się biorą dzieci?
Najpopularniejsze pytanie, którego boi się chyba każdy rodzic, który jeszcze go nie usłyszał, a ten który już ma tą rozmowę za sobą wie, jak trudno czasami wytłumaczyć dziecku to, co oczywiste. Pytanie numer jeden, które pojawi się prędzej czy później…: "Mamo, tato, skąd się biorą dzieci?". Jak udzielić na to pytanie odpowiedzi kilkulatkowi? Powiedz maluchowi, że dzieci biorą się z miłości. Jeśli mama i tata bardzo się kochają i chcą mieć dziecko, rośnie ono w brzuszku mamy (możesz pokazać swoje zdjęcia z okresu ciąży). Gdy brzuszek jest już duży, dzidzia może się urodzić. Mama idzie wtedy do szpitala i tam pan doktor wyjmuje z brzuszka mamy dzidziusia. Dla przedszkolaka takie wyjaśnienie zupełnie wystarcza.

2. Dlaczego chłopcy i dziewczynki mają oddzielnie ubikację?
Kolejne pytanie o naturę ludzką, a dokładniej o różnice międzypłciowe. Jak wytłumaczyć kilkulatkowi sens chodzenia do oddzielnej ubikacji dla dziewczynek i chłopców? Powiedz dziecku, że dziewczynki i chłopcy są trochę inni, inaczej zbudowani, w inny sposób robią siusiu i dlatego w większości miejsc są osobne toalety dla chłopców/panów oraz dziewczynek/pań. Należy przestrzegać tej zasady, aby nikt nie poczuł się skrepowany i zawstydzony w ubikacji, gdy wejdziemy nie do tej, gdzie powinniśmy.

3. Dlaczego tych dwóch panów/te dwie panie idą za rękę?
Sporo jest w naszym życiu trudnych do wytłumaczenia kwestii, jedną z nich jest homoseksualizm. Dziecko niejednokrotnie może zobaczyć gdzieś na ulicy czy w galerii handlowej parę homoseksualną. Jak zareagować, jak wyjaśnić dziecku to, co widziało, np. dwóch mężczyzn idących razem za rękę? Powiedzmy, że Ci panowie kochają się tak samo jak mamusia z tatusiem, że poznali się i zakochali w sobie, mimo że oboje są mężczyznami i czasami tak się zdarza, że zakochamy się w osobie takiej samej, jak my. Zaznaczmy, że zdarza się tak rzadko, ale to nic złego i takie osoby również mogą być szczęśliwe. W ten sposób dziecko odbywa cenną lekcję tolerancji, dowiaduje się, że ludzie, choć inni, nie są gorsi i także mają prawo do szczęścia.

4. Co robią Ci państwo w filmie? (scena miłosna)
Dziecko wchodzi do pokoju, gdy oglądacie film z namiętną sceną… jak wytłumaczyć maluchowi, co takiego robią aktorzy na ekranie… Nie zagłębiajcie się w wytłumaczenia, starajcie się opanować emocje i nie przełączajcie nerwowo kanałów, jeśli uważacie to za stosowne, wyłączcie telewizor i spokojnie porozmawiajcie z dzieckiem. Powiedzcie dziecku, że Ci państwo grają osoby bardzo w sobie zakochane i tak okazują sobie uczucia, że to jest normalne u dorosłych, którzy się kochają i są sobie bardzo bliscy i mają do siebie zaufanie.

5. Dlaczego tata z nami nie mieszka?
Nasze losy toczą się bardzo różnie, czasami bywa tak, że matka samotnie wychowuje dziecko z różnych powodów: mąż pracuje za granicą, jest wdową lub rozwódką… To normalne, że w pewnym momencie dziecko zrozumie, że powinien mieszkać z Wami tata: "Mamo, Julka ma i mamę i tatę, a ja? Dlaczego tata z nami nie mieszka?". Jeśli jesteście razem, ale mieszkacie osobno ze względu na pracę męża: nie ukrywaj tego, powiedz dziecku, że tatuś pracuje bardzo daleko, rzadko przyjeżdża, ale zarabia tam dużo pieniążków i bardzo kocha swoją córkę/syna i jeśli tylko to będzie możliwe, przeprowadzi się do Was i będziecie razem tak, jak w rodzinach jego kolegów/koleżanek. Jeśli jesteś wdową pamiętaj, aby rozmowy o śmierci przeprowadzać na poziomie, który dziecko jest w stanie zrozumieć z racji swojego wieku. Przedszkolakowi powiedz, że tatuś był chory/miał wypadek i teraz jest wysoko w niebie i że opiekuje się Wami, że poszedł do Bozi/Pana Boga/do Jezuska i że bardzo Was kocha. Pokaż dziecku zdjęcie ojca, możecie rysować mu laurki na Dzień Ojca, dawać buzi na dobranoc itp. Jeśli jesteście po rozwodzie, wytłumacz dziecku, że czasami rodzice już nie chcą mieszkać razem, każde chce mieszkać osobno, ale nadal są rodzicami i bardzo kochają swoje dziecko. Wyjaśnij, że tatuś mieszka daleko, ale bardzo kocha dziecko i za nim tęskni. Nie oczerniaj ojca dziecka, nawet jeśli rozstaliście się w gniewie i nadal masz do niego żal.

^{Jak rozmawiać o trudnych pytaniach z dzieckiem?}

6. Co to jest rozwód?
Maluch może usłyszeć trudne dla niego słowo i przyjdzie z tym do Ciebie… To normalne, ale co zrobić, gdy tym słowem jest "rozwód"? Jeśli zada Ci to pytanie Twoje kilkuletnie dziecko powiedz, że rodzice jak się w sobie zakochają to biorą ślub, mają na paluszkach obrączki, potem mogą mieć dzieci i są rodziną. Czasami jednak dzieje się tak, że już nie chcą mieszkać razem i wtedy podpisują się na takim dokumencie i już nie muszą nosić obrączek na palcach i mogą zamieszkać osobno. Nadal jednak, jeśli mają dzieci, są rodzicami i opiekują się nimi wspólnie. Dla małego dziecka termin rozwodu może być rozumiany jako rozstanie rodziców, a nie rozpad całej rodziny, maluch powinien mieć poczucie, że nadal ma i mamę i tatę.

7. Dlaczego mam jedną babcię/dziadka, nie mam babci/dziadka?
Kolejne pytanie, dotyczące przemijania i śmierci. Może zdarzyć się tak, że dziecko w momencie przyjścia na świat nie ma już dziadków lub ma tylko jedną babcię czy dziadka, w każdym razie: kogoś brakuje, a jego koleżanki/koledzy mają po dwie babcie i dwóch dziadków. Podobnie jak w przypadku śmierci ojca, wytłumacz dziecku, że babcia/dziadek była/był bardzo chory lub żyli już dużo lat i poszli do nieba do Bozi/Pana Boga/Jezuska. Powiedz, że babcia lub dziadek patrzą na dziecko z nieba, że się nim opiekują, pokaż maluchowi dziadków na zdjęciach, pójdźce razem na cmentarz. Powiedz, że tam śpi babcia lub dziadek, zostawcie kwiatek lub zapalcie znicz, dziecko może narysować laurkę, zostawić jakiś prezencik.

8. Co się stanie, jak ktoś umrze?
Nawet małe, kilkuletnie dziecko może Ci zadać to pytanie… Przedszkolak nie jest kompanem do rozmowy o śmierci ale jeśli już taki temat się pojawił, że możesz pozostawić dziecka bez odpowiedzi. Powiedz maluchowi, że umiera ten, kto jest chory lub żyje bardzo długo i ma wiele lat ale można też umrzeć w wypadku, np. jak poważnie zderzą się dwa samochody. Jak ktoś umrze to wygląda tak, jakby spał, że śmierć to jest taki mocny sen, z jakiego się nie budzimy. Powiedz, że jak ktoś umrze to my wierzymy, że idzie do nieba tam, gdzie jest Pan Bóg/Jezusek i tam jest pięknie i można obserwować tych, którzy żyją na ziemi i opiekować się nimi. Takie wyjaśnienie wystarczy przedszkolakowi.

9. Czy Ty też umrzesz? I ja?
Konsekwencją poprzedniego pytania są wątpliwości na temat śmierci własnej oraz osób bliskich. Odruchowo chcielibyśmy powiedzieć: nie, nie umrzesz i ja też nie, ale doskonale wiemy, że to nieprawda. Umrze każdy z nas, rodzimy się po to, aby odejść i jest to zupełnie naturalne. Jak jednak wyjaśnić ten fakt kilkulatkowi? Powiedz dziecku, że każdy z nas kiedyś umrze, ale zwykle umierają Ci, którzy żyją długo albo są chorzy. Powiedz, że ono jest małe i będzie żyło jeszcze bardzo, bardzo długo, musi iść do szkoły, dorosnąć, będzie miało pracę, kiedyś swoje dzieci. A rodzice? Zapewnij malucha, że jeszcze długo będą się nim opiekować, a jeśli kiedyś umrą, będą się nim opiekować z nieba.

10. Dlaczego wierzymy w Boga?
Babcia zabrała malucha do kościoła, było świadkiem modlitwy dziadka, słyszało transmisję mszy, uczestniczyło w Pierwszej Komunii starszej siostry… "Mamo, dlaczego my wierzymy w Boga?". Jak odpowiedzieć przedszkolakowi na takie pytanie? Powiedz maluchowi, że każdy w coś wierzy, że jest wiele różnych bogów, ale my wierzymy w naszego Boga, wierzymy, że jest dobry, że stworzył świat i że opiekuje się nami każdego dnia. Modlimy się do niego i prosimy, aby spełniał nasze marzenia, dla niego chcemy być lepsi i naprawiać swoje błędy. Powiedz dziecku, że Bóg to taki ojciec dla wszystkich, że nikt go nie widział ale wiemy, że jest dobry.

A dlaczego... woda w morzu jest słona, trawa jest zielona, ptaki mają skrzydła… itp. Pytań maluchów jest o wiele więcej, czasem zaskakuje Cię "dorosłość" pytania, a czasami musisz opowiadać o rzeczach tak oczywistych… Pamiętaj, że odpowiedzi na pytania dziecka powinny:

• być dostosowane do wieku dziecka: przeanalizujmy to na przykładzie pytania "Dlaczego trawa jest zielona?" - nie tłumacz kilkulatkowi, że zawiera ona chlorofil, który nadaje jej zieloną barwę… Powiedz, że trawa ma w środku taki barwnik podobny do farbki, który sprawia, że jest zielona, że jeśli świeci na nią słoneczko jest bardziej zielona, a kiedy się jej nie podlewa to może mieć za mało tej farbki i wtedy staje się żółta i więdnie.
• zaspokajać jego ciekawość, np. gdy dziecko zapyta Cię, dlaczego trawa jest zielona odpowiedz mu tak, żeby zakończyło rozmowę z odpowiedzią na swoje pytanie i wiedziało, dlaczego trawa ma taki, a nie inny kolor;
• być udzielone, nie kwituj pytania stwierdzeniem: "Powiem Ci, jak dorośniesz". Jeśli maluch zapyta Cię o coś bardzo "dorosłego" postaraj się mu wyjaśnić na poziomie jego rozumowania. Zapyta Cię "Dlaczego rodzice się całują". Powiedz, że to oznaka, że się kochają. Spyta w drogerii "Mamo, a co to takiego?" i wskaże na opakowania prezerwatyw… Odpowiedz, że to taki artykuł dla dorosłych, że używa się tego, jak się jest już dużym: spokojnie, tyle wystarczy!

To, że Twoje dziecko Cię pyta o tyle rzeczy jest zjawiskiem naturalnym ale i bardzo pozytywnym. Oznacza to, że jest maluchem ciekawym świata, ludzi i samego siebie, że chcę dowiadywać się nowych rzeczy. Pomagaj mu w tym, wspieraj, inspiruj, bądź wzorem ale i nauczycielem. Z drugiej strony nie wstydź się przyznać, że czegoś nie wiesz, pokaż dziecku, ze nawet Ty, idealny dla niego rodzic, możesz nie mieć racji lub czegoś nie wiedzieć. Wspólnie poszukajcie wtedy odpowiedzi na nurtujące malucha pytania.